Khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi cảm thấy bị xâm phạm hoặc bị giải quyết sai lệch bởi cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thẩm quyền. Việc khiếu nại không chỉ góp phần giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn trong xã hội một cách công bằng, minh bạch mà còn giúp cải thiện hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, đảm bảo sự tuân thủ pháp luật.
1. Khiếu nại là gì?
Khiếu nại là một quyền cơ bản của mỗi công dân Việt Nam, được Hiến pháp bảo đảm. Theo quy định của Luật Khiếu nại năm 2011, khiếu nại là hành động mà công dân, tổ chức thực hiện để yêu cầu cơ quan nhà nước xem xét lại một quyết định hoặc hành vi hành chính mà họ cho rằng là trái pháp luật, xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Cụ thể, Điều 2 của Luật Khiếu nại năm 2011 định nghĩa khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Việc này được tiến hành khi có căn cứ cho rằng các quyết định hoặc hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại.
Trong đó:
– Quyết định hành chính là văn bản do cơ quan hành chính Nhà nước hoặc người có thẩm quyền ban hành, liên quan đến hoạt động quản lý hành chính và áp dụng đối với một hoặc một số đối tượng cụ thể.
– Hành vi hành chính là hành động hoặc sự không hành động của cơ quan hoặc cá nhân có thẩm quyền, khi thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ theo quy định pháp luật.
– Quyết định kỷ luật là văn bản của người đứng đầu cơ quan, tổ chức áp dụng hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý, theo quy định về cán bộ, công chức.
Như vậy, quyền khiếu nại là công cụ quan trọng giúp công dân bảo vệ quyền lợi khi đối diện với các quyết định hoặc hành vi vi phạm từ phía cơ quan hành chính.
2. Các hình thức của khiếu nại
Theo quy định tại Điều 8 Luật Khiếu nại năm 2011, người dân có thể thực hiện quyền khiếu nại của mình qua hai hình thức chính sau:
Khiếu nại bằng đơn
– Đặc điểm: Người khiếu nại lập một đơn khiếu nại, trong đó trình bày rõ ràng lý do, căn cứ khiếu nại, yêu cầu và các thông tin liên quan.
– Ưu điểm: Đầy đủ, rõ ràng, dễ theo dõi và lưu trữ.
– Thủ tục: Người khiếu nại nộp đơn trực tiếp hoặc qua đường bưu điện đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
Khiếu nại trực tiếp
Đặc điểm: Người khiếu nại trực tiếp đến cơ quan có thẩm quyền để trình bày ý kiến, yêu cầu của mình.
Ưu điểm: Tiết kiệm thời gian, thuận tiện cho những người gặp khó khăn trong việc viết đơn.
Thủ tục:
Người tiếp nhận sẽ ghi nhận nội dung khiếu nại vào biên bản.
Người khiếu nại ký xác nhận vào biên bản đó.
Cơ quan tiếp nhận sẽ chuyển nội dung biên bản thành đơn khiếu nại để giải quyết.
3. Thời hạn khiếu nại
Theo Điều 9 Luật khiếu nại 2011 quy định thời hạn khiếu nại như sau:
Thời hiệu khiếu nại là 90 ngày, tính từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định hành chính hoặc biết về quyết định, hành vi hành chính liên quan.
Nếu người khiếu nại không thể thực hiện quyền khiếu nại trong thời hạn do các lý do như ốm đau, thiên tai, thảm họa, đi công tác, học tập xa hoặc các trở ngại khách quan khác, thì khoảng thời gian gặp trở ngại đó sẽ không được tính vào thời hiệu khiếu nại.
4. Thủ tục khiếu nại hiện hành
Theo quy định của Luật Khiếu nại, thủ tục khiếu nại được tiến hành qua các bước sau:
Bước 1: Nộp đơn khiếu nại: Người khiếu nại có thể trực tiếp đến cơ quan có thẩm quyền hoặc gửi đơn khiếu nại bằng văn bản.
Bước 2: Thụ lý đơn: Cơ quan tiếp nhận khiếu nại sẽ xem xét và thụ lý đơn nếu đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.
Bước 3: Xác minh nội dung khiếu nại: Cơ quan có thẩm quyền tiến hành điều tra, xác minh các thông tin trong đơn khiếu nại để làm rõ sự việc.
Bước 4: Thông báo và đối thoại: Cơ quan giải quyết khiếu nại sẽ thông báo kết quả giải quyết ban đầu và tổ chức đối thoại với người khiếu nại để lắng nghe ý kiến của các bên liên quan.
Bước 5: Ra quyết định và thi hành: Sau khi đối thoại và xem xét, cơ quan có thẩm quyền ra quyết định giải quyết khiếu nại và tổ chức thực hiện quyết định đó.
